2025-ci il 21 oktyabr tarixində Qazaxıstanın paytaxtı Astanada Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev və Qazaxıstan Respublikasının Prezidenti Kasım-Jomart Tokayevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan–Qazaxıstan Ali Dövlətlərarası Şurasının ikinci iclası keçirildi. Bu görüş təkcə iki dövlət arasında münasibətlərin cari vəziyyətinin müzakirəsi deyil, həm də Türk dünyasında qardaşlıq diplomatiyasının bariz təzahürü kimi yadda qaldı. Prezident İlham Əliyevin bəyanatı, regionda yeni siyasi reallıqlar fonunda Azərbaycan ilə Qazaxıstan arasında qarşılıqlı etimada əsaslanan strateji tərəfdaşlığın dərinləşdiyini nümayiş etdirdi. Azərbaycan və Qazaxıstan münasibətləri tarixən ortaq mənəvi, mədəni, dil və milli dəyərlərə söykənir. Bu münasibətlərin təməlində sırf diplomatik maraqlar deyil, qardaşlıq ruhu, qarşılıqlı hörmət və etimad dayanır. Məhz bu amillər iki ölkə liderlərinin görüşlərini hər dəfə yeni səviyyəyə qaldırır və Türk dünyasının birliyinə xidmət edən konkret nəticələr doğurur. Prezident İlham Əliyev Astana bəyanatında vurğuladı ki, Azərbaycan ilə Qazaxıstan təkcə strateji tərəfdaş deyil, həm də eyni kökdən, dildən və taledən gələn iki qardaş dövlətdir. Bu fikrin arxasında illərin sınağından çıxmış bir əməkdaşlıq, siyasi həmrəylik və ortaq məqsəd dayanır. Azərbaycanla Qazaxıstan arasında diplomatik əlaqələr 1992-ci ildən bəri sürətlə inkişaf edərək bu gün çoxşaxəli və institusional xarakter alıb. İlham Əliyev çıxışında qeyd etdi ki, bu münasibətlərin əsasını xalqın iradəsi və qardaşlıq duyğuları təşkil edir. O, bildirdi ki, Prezident Tokayevin rəhbərliyi ilə Qazaxıstanın əldə etdiyi uğurlar Azərbaycanın da sevinci kimi qəbul olunur. Eyni sözlər Qazaxıstan lideri tərəfindən də səsləndirildi: o, Azərbaycanın son illərdə qazandığı diplomatik, iqtisadi və hərbi nailiyyətləri yüksək dəyərləndirərək, bu inkişafı “Türk dünyasının qüruru” adlandırdı. Bu qarşılıqlı etimad diplomatiyası təkcə siyasi bəyanatlarda deyil, həm də iqtisadi, mədəni və beynəlxalq müstəvidə həyata keçirilən konkret addımlarda özünü göstərir. Hər iki dövlət başçısı regional sabitlik, dayanıqlı inkişaf və Türk dünyasının güclənməsi istiqamətində paralel mövqe nümayiş etdirir. Onların siyasi strategiyası milli maraqlara söykənməklə yanaşı, ümumtürk həmrəyliyi və Avrasiya inteqrasiyası məqsədlərinə xidmət edir. İlham Əliyev və Kasım-Jomart Tokayevin görüşlərində ön plana çıxan əsas ideya — Türk Dövlətləri Təşkilatının daha da güclənməsi, beynəlxalq arenada ortaq mövqenin formalaşmasıdır. Astana görüşündə imzalanmış sənədlər, o cümlədən iqtisadi, nəqliyyat və humanitar sahələri əhatə edən müqavilələr, bu vizyonun konkret təzahürüdür. Prezident İlham Əliyev bildirdi ki, “Azərbaycan və Qazaxıstanın birliyi Türk dünyasının sütunlarından biridir” — bu fikirlə o, ikitərəfli münasibətlərin regional səviyyədən daha geniş – ümumtürk və qlobal miqyasda əhəmiyyətini vurğuladı. Tokayev də öz növbəsində bəyan etdi ki, Azərbaycan və Qazaxıstan “bölgədə sabitliyin dayağı, Türk dünyasının strateji körpüsüdür.” Bu, iki lider arasında yaranmış qarşılıqlı hörmətin və dövlətlərarası etimadın ən parlaq göstəricisidir. Azərbaycan və Qazaxıstan beynəlxalq təşkilatlarda bir-birini daima dəstəkləyən iki dost ölkədir. BMT, İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı, Qoşulmama Hərəkatı və Türk Dövlətləri Təşkilatında göstərilən qarşılıqlı həmrəylik, bu münasibətlərin dərin köklərə malik olduğunu sübut edir. Prezident İlham Əliyev Astana görüşündə qeyd etdi ki, Azərbaycan üçün Qazaxıstanın beynəlxalq müstəvidə göstərdiyi dəstək böyük əhəmiyyət daşıyır. O, xüsusilə Qazaxıstanın Azərbaycanın ərazi bütövlüyü və suverenliyinə dair mövqeyini yüksək qiymətləndirdi. Eyni zamanda, Qazaxıstan da Azərbaycanın regional sülh təşəbbüslərini və nəqliyyat dəhlizlərinin inkişafına verdiyi töhfəni strateji dəyər kimi görür. Bu qarşılıqlı diplomatik dəstək, iki liderin şəxsi münasibətlərinin səmimiyyətindən doğur. Onların hər görüşündə “qardaş ölkə”, “etibarlı tərəfdaş”, “bir millətin iki qanadı” kimi ifadələr artıq diplomatik ritorikadan çox, siyasi reallığın ifadəsinə çevrilib. Azərbaycan–Qazaxıstan münasibətləri təkcə siyasi deyil, iqtisadi aspektdə də yüksəliş dövrünü yaşayır. Son illərdə iki ölkə arasında ticarət dövriyyəsi iki dəfədən çox artmış, qarşılıqlı sərmayə layihələri reallaşdırılmışdır. Astana görüşündə imzalanan sənədlər, xüsusilə Orta Dəhliz və Xəzər dənizi liman infrastrukturu ilə bağlı razılaşmalar, bu əlaqələrin strateji dərinliyini daha da artırır. Prezident İlham Əliyev vurğuladı ki, “Azərbaycan və Qazaxıstan Xəzər hövzəsində enerji və nəqliyyat siyasətinin aparıcı oyunçularıdır”. O, qeyd etdi ki, ölkələrimizin məqsədi bir-birinin imkanlarını tamamlayaraq vahid nəqliyyat-logistika məkanını formalaşdırmaqdır. Qazaxıstan Prezidenti isə bu kontekstdə bildirdi ki, Azərbaycanın Zəngəzur dəhlizinə verdiyi önəm və Qazaxıstanın Transxəzər istiqamətindəki təşəbbüsləri bir-birini tamamlayır. Azərbaycan–Qazaxıstan münasibətləri mədəni-humanitar müstəvidə də nümunəvi xarakter daşıyır. Qazaxıstanda Nizami Gəncəvi, Mirzə Fətəli Axundzadə, Üzeyir Hacıbəyli kimi azərbaycanlı klassiklərin yubileylərinin keçirilməsi, Bakıda Abay Kunanbayevin büstünün ucaldılması bu mədəni yaxınlığın simvoludur. Prezident İlham Əliyev bəyan etdi ki, “Bizim birliyimiz mədəniyyətimizdə, tariximizdə və dilimizdə yaşayır. Biz bir kökdən gəlirik və bu kök bizi gələcəyə daşıyacaq.” Bu cümlə, liderlərin münasibətlərinin mədəni əsaslarını çox dəqiq ifadə edir. Qazaxıstan Prezidenti də çıxışında vurğuladı ki, iki xalq arasındakı dostluq münasibətləri təkcə dövlətlərarası deyil, xalqdan-xalqa səviyyədə yaşamalıdır. Bu baxımdan, təhsil, elm, gənclər mübadiləsi və humanitar proqramlar ikitərəfli əlaqələrin əsas sosial dayaqlarına çevrilib. Astanadakı görüşdə hər iki lider Türk Dövlətləri Təşkilatının inteqrasiya proseslərinə xüsusi diqqət yetirdi. Prezident İlham Əliyev bildirdi ki, Türk dünyasının iqtisadi, enerji və nəqliyyat xəritəsində Azərbaycan və Qazaxıstan mərkəzi mövqe tutur. Bu reallıq gələcəkdə təkcə iki dövlətin deyil, bütün Türk coğrafiyasının inkişafını şərtləndirəcək. Kasım-Jomart Tokayev isə qeyd etdi ki, Türk dünyasının birliyi yalnız siyasi deyil, mənəvi borcdur. Bu baxışlar Azərbaycan və Qazaxıstan arasında formalaşmış qardaşlıq diplomatiyasının strateji və ideoloji dayağını təşkil edir. Görüşün yekununda imzalanmış sənədlər və ortaq bəyanatlar, gələcək illərdə iqtisadi və siyasi əlaqələrin daha da möhkəmlənəcəyinə əminlik yaradır. Prezident İlham Əliyev və Prezident Kasım-Jomart Tokayevin rəhbərliyi ilə formalaşan Azərbaycan–Qazaxıstan münasibətləri bu gün Türk dünyasında qardaşlıq diplomatiyasının parlaq nümunəsi kimi qəbul olunur. Bu münasibətlərin əsasında səmimiyyət, etimad, qarşılıqlı hörmət və tarixi yaxınlıq dayanır. Astana görüşü bir daha göstərdi ki, Prezident İlham Əliyev və Prezident Kasım-Jomart Tokayevin ortaq siyasi xətti, regionda sabitliyin, inteqrasiyanın və Türk birliyinin mühüm dayağıdır. Azərbaycan ilə Qazaxıstan arasında yaranmış bu etimad mühiti həm ikitərəfli əməkdaşlığın yeni mərhələsini açır, həm də bütün Türk dövlətləri üçün örnək təşkil edir. Beləliklə, qardaşlıq diplomatiyası yalnız iki dövlətin münasibətlərində deyil, bütövlükdə Avrasiya məkanında sülh, tərəqqi və həmrəylik ideyalarının daşıyıcısına çevrilir.

Şahin Seyidzadə

Milli Məclisin deputatı