Azərbaycan regionlararası əməkdaşlığın coğrafiyasını əhəmiyyətli dərəcədə genişləndirmək məqsədi daşıyır. Artıq bu coğrafiya Baltikyanı ölkələri əhatə edir. Azərbaycan və Litva o qədər də böyük olmasa da, öz regionlarında böyük rol oynayırlar. Bu hamıya aydındır. Prezident İlham Əliyevin Litvaya rəsmi səfəri təkcə ikitərəfli formatda deyil, həm də Avropa İttifaqı çərçivəsində əlaqələrin daha da genişlənməsinə güclü təkan verə biləcək mühüm addımdır. Bu baxımdan Litva Azərbaycan ilə Aİ arasında əməkdaşlığın inkişafına fəal kömək edən ölkələrdən biridir. Mayın 22-də Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevlə keçirdiyi danışıqların yekunları üzrə mətbuata açıqlama verən Litva Prezidenti Gitanas Nauseda da bu barədə qeyd etmişdir : “Litva Avropa İttifaqı ilə Azərbaycan arasında tərəfdaşlıq münasibətlərinin tərəfdarıdır. Biz Şərq Tərəfdaşlığı proqramı çərçivəsində də strateji tərəfdaşlığın inkişafı üçün yeni imkanlar axtarmalıyıq. Biz Avropa İttifaqının Azərbaycanla enerji sahəsində əməkdaşlığını müsbət qiymətləndiririk. Bu əməkdaşlıq Avropa İttifaqının enerji bazarına müsbət təsir göstərib, həmçinin qış aylarında Avropa İttifaqının təchizatını təmin edib”. 2006-cı ildən Litvanın Azərbaycanla birgə beynəlxalq inkişafla bağlı layihələrdə iştirak etdiyini vurğulayan Gitanas Nauseda Azərbaycanın Avropa İttifaqının “TVİNNİNQ” proqramı çərçivəsində Litvanın tərəfdaşı olduğunu xatırladıb. Bundan başqa, Azərbaycan “Şərq Tərəfdaşlığı” proqramı çərçivəsində həyata keçirilən layihələrin sayına görə Litvanın əsas tərəfdaşıdır. Burada qeyd etmək yerinə düşər ki, 2007-2022-ci illərdə Litva Azərbaycanda keçirilən 26 layihə seçimində iştirak edib və onlardan 17-də qalib gəlib. Ümumi dəyəri 20 milyon avro olan bu layihələrdən 12-si artıq icra olunub, 5-i isə icra mərhələsindədir.
Ölkə başçımız Avropa İttifaqı ilə Azərbaycan arasında əlaqələrin Azərbaycan-Litva əməkdaşlığı çərçivəsində oynadığı mühüm rolunu qeyd edərək, hazırda bu əlaqələrin daha da genişlənməsini bildirdi. Prezident İlham Əliyev xatırladıb ki, ötən ilin mayında Litva Prezidentinin Azərbaycana səfərindən iki ay sonra Bakıda Avropa Komissiyası ilə Azərbaycan arasında energetika sahəsində strateji tərəfdaşlığa dair Anlaşma Memorandumu imzalanıb və bu memorandum hazırda uğurla həyata keçirilir. “Azərbaycan öz təbii qazını Avropa bazarlarına nəql etmək üçün çox ciddi addımlar atır. Nəql olunan, yəni ixrac olunan qazın həcmi ildən-ilə artır və bundan sonra da artacaq”. Azərbaycan və Litvanın nəzərdən keçirdiyi yeni perspektivli layihələr iqtisadi əlaqələrin genişləndirilməsi baxımından böyük maraq doğurur. Azərbaycan dövlət başçısının Litva ilə tranzit daşımalar sahəsində əməkdaşlığın dərinləşdirilməsindən də böyük gözləntiləri var: “Əlbəttə, ölkələrimizi Avrasiya qitəsində daha da rahat nəqliyyat-kommunikasiya imkanları yaratmaq, ölkələrimizi və ümumiyyətlə, qitələri birləşdirən böyük vəzifə var. Razılaşdıq ki, müvafiq strukturlar bu məsələ ilə ciddi məşğul olacaqlar, çünki bunu bu gün dünyada hökm sürən yeni geosiyasi reallıq diktə edir. Hazırda qlobal kontekstdə nəqliyyat və enerjinin qarşılıqlı əlaqəsi məsələləri birinci dərəcəli əhəmiyyətli məsələlərdəndir. Azərbaycan bu çətin dövrdə diqqətini logistika və nəqliyyat infrastrukturunun gücləndirilməsinə yönəldir, eyni zamanda enerji təhlükəsizliyini təmin etmək və tərəfdaşlarını dəstəkləmək üçün yeni yanaşmalar tapır. Prezident İlham Əliyevin uzaqgörən və hərtərəfli siyasəti son illər Azərbaycan ilə onun avropalı tərəfdaşları arasında əməkdaşlığın daha da möhkəmlənməsinə səbəb olub. Avropanın müxtəlif ölkələrindən yüksək səviyyəli rəsmilərin və işgüzar nümayəndə heyətlərinin çoxsaylı səfərləri əməkdaşlıq əlaqələrini daha da möhkəmləndirmişdir. Ölkə başçısı qeyd edib ki, biznes strukturlarının birgə fəaliyyəti ikitərəfli ticarət dövriyyəsinin artmasına səbəb olacaqdır. Ötən ilin mayında Bakıda və bir il sonra, mayın 22-də Vilnüsdə iqtisadiyyatın müxtəlif sahələrində iştirak edən 80-ə qədər şirkətin iştirakı ilə keçirilən biznes forumlar buna qarşılıqlı marağı sübut edir. “Azərbaycan Litvanın mühüm tərəfdaşıdır və biz qarşılıqlı faydalı imkanlar tapmaqda maraqlıyıq. Biz Azərbaycanı nəhəng enerji potensialına malik və şaxələndirməyə çalışan inkişaf edən iqtisadi güc hesab edirik. Azərbaycan iqtisadiyyatının informasiya texnologiyaları, logistika, istehsalat, qabaqcıl qida emalı, bərpa olunan enerji kimi müxtəlif sahələri litvalı iş adamlarını cəlb edir. Bu qədər sualları müzakirə edə bilərik. Litva artıq yeni şəraitə asanlıqla uyğunlaşmaq və onlardan öz xeyrinə istifadə etmək qabiliyyətini sübut edib. Biz güclü sənaye ənənəsinə və ağıllı işçi qüvvəsinə arxalanırıq. Rəqəmsal infrastrukturumuz dinamik və əlçatandır, o, bütün Avropa İttifaqında ən yaxşılarından biridir”, - prezident Gitanas Nauseda biznes forumda deyib. Litva liderinin sözlərinə görə, “sırf tullantısız iqtisadiyyatların inkişafı” Litva və Azərbaycan iqtisadiyyatlarını daha da yaxınlaşdıra bilər: “Hazırda biz Avropa İttifaqının “yaşıl” texnologiyaların sənaye istehsalına dəstək planlarını nəzərdən keçiririk. İnqilabi və tullantısız istehsal yeni imkanlar verəcək. Bu, Litva iqtisadiyyatına fayda verəcək”. Qeyd etmək lazımdır ki, 2022-ci ildə Litva ilə Azərbaycan arasında ticarət dövriyyəsi təqribən 33 milyon ABŞ dolları təşkil edib. Azərbaycanda Litva sərmayələri ilə 20 kommersiya strukturu, o cümlədən nəqliyyat, tikinti, ticarət və xidmət sahələrində fəaliyyət göstərir. Ümumilikdə Azərbaycandan Litvaya 36 milyon dollar sərmayə qoyulub.
Azərbaycan Prezidenti də əməkdaşlıq sahələrinin daha da genişləndirilməsi üçün əlverişli perspektivlər görür: “Düşünürəm ki, həqiqətən də potensial var, çünki biz eyni istiqamətdə - bərpa olunan enerji mənbələrinə investisiya qoyuluşunun təmin edilməsi istiqamətində gedirik. Hər iki ölkə Baltik və Xəzər dənizlərində külək enerjisi üçün böyük potensiala malikdir. Və bu məsələ hər iki ölkədə gündəmdədir. Bizdə isə enerji təhlükəsizliyi baxımından özümüzü sığortalasaq da, yenə də ixrac üçün daha çox təbii qaza qənaət etmək, elektrik enerjisi istehsalı üçün təbiətimizdən - külək və günəşdən istifadə etmək istəyirik. Xüsusilə nəzərə alsaq ki, ötən ilin iyulunda Avropa Komissiyası ilə Azərbaycan arasında enerji sektorunda strateji tərəfdaşlığa dair Anlaşma Memorandumu imzalanıb. Bu memoranduma əsasən, biz 2027-ci ilə qədər Avropaya təbii qaz tədarükümüzü iki dəfə artırmalıyıq. 2021-ci ildə Avropaya təbii qaz tədarükümüz səkkiz milyard kubmetr təşkil edirdisə, bu il bu rəqəm 12 milyard kubmetr, 2027-ci ilə qədər isə 20 milyard kubmetr olacaq və hesab edirəm ki, bu minimumdur, çünki orada potensialdır. Mövcud yataqlardan daha çox təbii qaz hasil edirik. Tezliklə biz Xəzərdəki əsas yataqlardan birində mühüm hasilatı elan edəcəyik. Bərpa olunan enerji mənbələrinə investisiyalar isə ixrac üçün təbii qaza qənaət et
Dövlət başçısı bəyan edib ki, Azərbaycan Avropaya etibarlı təchizatçı kimi bu gün neft, təbii qaz, elektrik enerjisi ixrac edir: “Biz hidrogen, o cümlədən yaşıl hidrogen ixrac etməyi planlaşdırırıq, bütün bunlar Avropa İttifaqı ilə əməkdaşlığımızın ümumi strateji çərçivəsinin bir hissəsidir. Biz litvalı dostlarımıza və tərəfdaşlarımıza Azərbaycanın səylərinə və Avropa Komissiyasının yaxınlaşmağa yönəlmiş səylərinə göstərdikləri davamlı dəstəyə görə minnətdarıq”. Azərbaycan iqtisadiyyatının sabit, investisiya üçün əlverişli və təbii sərvətlərə əsaslandığını qeyd edən Prezident İlham Əliyev vurğulayıb ki, əsas məqsəd eyni zamanda şaxələndirmədir: “Düşünürəm ki, biz iqtisadiyyatımızı xeyli dərəcədə şaxələndirə və iqtisadiyyatdan asılılığı azalda biləcəyik. enerji sektoru. Baxmayaraq ki, o, Azərbaycanın və Avropanın enerji təhlükəsizliyi üçün mühüm rol oynamağa davam edəcək”.
Bakı və Vilnüs ikitərəfli əlaqələrin daha da inkişafına ciddi yanaşırlar. Bu, həm strateji tərəfdaşlıq səviyyəsinə yüksəlmiş siyasi münasibətlərin uğurla inkişafı, həm də iqtisadi əməkdaşlığın genişləndirilməsində möhkəm baza və qarşılıqlı maraq doğurur. Azərbaycan Litva üçün Cənubi Qafqaz regionunda mühüm tərəfdaşdır. Litva öz növbəsində Baltikyanı regionda Azərbaycan üçün imkanlar pəncərəsini genişləndirir. Artıq konkret razılaşmalar və potensial konturlar müəyyən edilib, indi gələcək qarşılıqlı əlaqəni konkret məzmunla doldurmaq qalır. Azərbaycan üçün Litva Qərbə, Azərbaycan isə Litva üçün Şərqə açılan qapıdır. Bu isə daha geniş regionda bütün maraqlı tərəflər üçün perspektivli imkanlar açır.
Milli Məclisi komitə sədri, professor Hicran Hüseynova
