Doç. Dr. Soner SAĞLAM – Pamukkale Üni. İnsan ve toplum bilimleri fakültesi çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü Güneybatı (Oğuz) Türk Lehçeleri ve Edeb. Ana bilim dalı başkanı. Özel olarak BAYRAQDAR MEDİA için
BAYRAQDAR MEDİA – Azerbaycan Çocuk Edebiyatından Seçme Eserler adlı kitap, Doç. Dr. Soner Sağlam, Uzm. Yaşar Sözen, Doç. Dr. Elnare Akimova ve Uzm. Özgür Koray Yılmaz tarafından hazırlanarak, Doktora Öğrencisi ve aynı zamanda Türkçe öğretmeni olan Yaşar Sözen’in editörlüğünde 2022 yılında Nokta Yayınevi’nden yayımlanmıştır. Azerbaycan ve Türk Dünyası’nın kültür başkenti, Karabağ’ın atan kalbi Şuşa’nın kuruluşunun 270. yılına ve Oğuz’un alp yürekli çocuklarına armağan edilen eserde, Azerbaycan Çocuk edebiyatı kapsamında kaleme alınan 52 şiir, 15 hikâye ve 2 de tiyatro metnine yer verilmiştir. Eserde Azerbaycanlı şair ve yazarlar tarafından özellikle çocuklara özgü kaleme alınan ve içerik olarak genellikle vatan ve bayrak sevgisi, ahlaki ve manevi değerler, Azerbaycan millî ve kültürel değerlerini ön plana çıkaran şiir, hikâye ve piyesler yer almaktadır. Kısaca eseri meydana getiren edebî verimler, millî değerler teması kapsamında seçilmiş,Azerbaycan ve Türkiye başta olmak üzere Türk Dünyası çocuklarına bu değerleri aktararak millî şuur oluşturmak amacıyla eserde yer almıştır.
2022 yılının Kasım ayında okuyucuyla buluşan bu kitap, Azerbaycan ve Türkiye’dekiakademisyenlerin ortaklaşa yaptıkları bir çalışmanın ürünüdür. Ancak çalışmanın hem hazırlanma hem de yayımlanma sürecinin güzel bir hikâyesi vardır. Bu hikâyeyi kitabın editörü Yaşar Sözen şu şekilde anlatır: ‟2020 yılının Eylül ayında Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarihî ve Günümüz Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Doktora Programında doktora eğitimime başladım. Üç dönemlik doktora ders sürecinde farklı dersler alarak ders dönemini bitirdim. Henüz doktora ders aşamasındayken tez döneminde Azerbaycan Çocuk edebiyatı alanında bir tez çalışması hazırlama fikri hem ben de hem de danışmam hocam Doç. Dr. Soner Sağlam da oluşmuştu. Bu bağlamda danışmam hocam Doç. Dr. Soner Sağlam Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümlerinde bir ilke imza atarak ‟Türk Dünyası Çocuk Edebiyatları” adında bir ders açtı. Bu dersi iki dönem alarak özellikle Türk Dünyası Çocuk edebiyatları içerisinde Azerbaycan Çocuk edebiyatına yoğunlaşmıştık. Bu anlamda değerli hocam Doç. Dr. Soner Sağlam tarafından ders dönemindeyken Azerbaycan Çocuk edebiyatı ile ilgili çocuklara özgü kaleme alınan eserleri içine alan bir antoloji fikri gündeme geldi.
Değerli hocamın destek ve yönlendirmeleriyle başta Azerbaycan Millî İlimler Akademisi Nizami Gencevi Edebiyat Enstitüsü Uşak Edebiyatı Şubesi Müdürü sayın Doç. Dr. ElnareAkimova olmak üzere Azerbaycanlı birçok çağdaş çocuk şair ve yazarıyla iletişim kurduk. Bu süreçten sonra Doç. Dr. ElnareAkimova’ya millî değerler temalı çocuk şiir, hikâye ve tiyatro eserlerini içine alan bir antoloji çalışması yapma fikrini sunduk. ElnareAkimova’dan gelen olumlu geri bildirimden sonra çalışmamızın ilk hazırlıklarına başladık. Bu bağlamda ElnareAkimova, Azerbaycan Çocuk edebiyatının arşivinde var olan ve çağdaş şahsiyetlerden temin ettiği 85 şiir, 30 hikâye ve 10 tiyatro eseri metnini bize gönderdi. Gönderilen bu eserleri danışmam hocam Soner Sağlam’la birlikte tek tek okuyup, oluşturulan bu havuzun içinden 50 şiir, 15 hikâye ve 2 de tiyatro eserini çocuğa görelik ilkesi ve çocuk edebiyatının yapılandıran temel ögeler bağlamında titiz bir çalışmanın sonucunda seçtik. Seçtiğimiz bu eserleri, serbest aktarma ve gereken yerlerde dipnot yöntemini kullanarak Azerbaycan Türkçesinden Türkiye Türkçesine aktardık. Metinleri hem orijinal hem de Türkiye Türkçesine aktarılmış halleriyle vermeyi uygun gördük. Dolayısıyla metnin bir sayfasında orijinal diğer adıyla kaynak metin, karşısındaki sayfada ise Türkiye Türkçesine aktarılmış yani hedef metin yer almaktadır. Buradaki amacımız ise, Azerbaycan Türkçesinin zenginliğini ve lezzetini başta çocuk okuyucular olmak üzere bütün okuyuculara duyumsatmaktır. Çünkü şiir, hikâye ve tiyatro metinleri, her zaman kendi orijinal hallerinde en güzel anlamı vermektedir.
Metinleri aktarma süreci bittikten sonra Türkçe Öğretmeni ve aynı zamanda Bilim Uzmanı Özgür Koray Yılmaz, çalışmanın tahsisini yaptı ve ayrıca aktarılan metinleri gözden geçirip düzelterek çalışmaya katkı sağladı. Kitapta yer alan resimlerin çizimini ise Görsel Sanatlar Öğretmeni ve Grafik Kayıtlama Uzmanı Tuba Yılmaz yaptı. Böylelikle çalışma, çocuk edebiyatının temel bir unsuru olan görsellik açısından da zengin bir görünüm kazandı. Artık çalışma tamamlanmış ve neşretme aşamasına gelmiştik. Bu projeye başlamadan önce hedefimiz, çalışmayı bir yıl içinde tamamlamak ve 2021 yılında Azerbaycan Cumhuriyeti’nin ikinci bağımsızlığının 30. yılına özel olarak yayımlamaktı. Ancak elimizde olmayan birçok nedenden dolayı kitabı 2021 yılında neşredemedik. Dolayısıyla kitabın neşri, 2022 yılında Türk Dünya’sının kültür başkenti olan Şuşa yılına ithaf edilerek yapıldı. Ayrıca kitabın neşredilmesinde maddi desteklerini esirgemeyerek, kitabın sponsorluğunu üstlenenBausef Yapı Market, Gayrimenkul ve İnşaat Şirketine çok teşekkür ederiz.”
Kitabın içeriğine bakıldığında öncelikle Ege Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü’nün kurucu müdürü, halk bilimi alanına önemli çalışmalara imza atan emekli öğretim üyesi Prof. Dr. Fikret Türkmen’in Sunuşadında, millî kültür ile çocuk ve gençlik edebiyatı arasındaki ilişkiyi anlatan bir bölüm yer almaktadır. Devamında Doç. Dr. Soner Sağlam ile Yaşar Sözen tarafından kaleme alınan kitabın muhtevası, hazırlanma süreci, kısacası kitabın hikâyesini anlatan bir ön söz bölümü vardır. Ön sözden sonra ise giriş bölümü başlar. Kitapta giriş bölümü altında üç başlık yer almaktadır. Soner Sağlam ile Yaşar Sözen,‟Çocuk Edebiyatı Kavramı ve Kapsamı” adlı ilk başlıkta çocuk edebiyatı, çocuk edebiyatının kuramsal alt yapısı ve kavramsal çerçevesi, çocuğa görelik ilkesi ve çocuk edebiyatının temel ögeleri hakkında ayrıntılı olarak bilgi verirler. ‟Azerbaycan Çocuk Edebiyatına Bir Bakış” başlıklı ikinci bölümü ise, Azerbaycan Millî İlimler Akademisi Başkanı ve Nizami Gencevi Edebiyat Enstitüsü’nün Müdürü Prof. Dr. İsa Hebibbeyli kaleme almıştır. Bu bölümde Azerbaycan Çocuk edebiyatının teşekkülü ve tarihî gelişimi genel olarak açıklanmış ve çocuk edebiyatının tarihsel seyri ‟Folklorda ve Orta Asır Edebiyatı’nda Çocuk Edebiyatı Motifleri, Okul Ders Kitaplarında Çocuk Edebiyatı, Çocuk Matbuatı ve Çocuk Edebiyatı, Çocuk Edebiyatının Altın Devri, Sovyet Devrinde Azerbaycan Çocuk Edebiyatı ve Bağımsızlık Devri Azerbaycan Çocuk Edebiyatı” başlıkları altında ele alınmıştır.
Giriş bölümünün ‟Azerbaycan Çocuk Edebiyatında Mefkûre” adlı üçüncü başlığı ise Azerbaycan Millî İlimler Akademisi Nizami Gencevi Edebiyat Enstitüsü Çocuk Edebiyatı Bölüm Başkanı Doç. Dr. Elnare Akimova tarafından kaleme alınmıştır. Bu bölümde Akimova, Azerbaycan Çocuk edebiyatının teşekkülü ve tarihsel gelişimi hakkında ayrıntılı bilgi vererek, Azerbaycan Çocuk edebiyatının tarihî gelişimini ‟19. Yüzyılın Sonu ile 20. Yüzyılın Başlarında Çocuk Edebiyatında Mefkûre Etkisi, Sovyet Dönemi Çocuk Edebiyatında Azerbaycancılıkve Bağımsızlık Dönemi Çocuk Edebiyatı” olmak üzere üç başlık altında değerlendirmiştir. Kısacası Akimova, Azerbaycan Çocuk edebiyatının teşekkülünü ve tarihsel gelişimini Maarifçilik, Sovyet ve Bağımsızlık olmak üzere üç dönem çerçevesinde tasnif etmiştir. Giriş bölümünün devamında ise kitaptaki metinler yer almaktadır. Kitapta 52 şiir (İki şiir daha sonradan eklenmiştir), 15 hikâye ve 2 tiyatro eseri bulunmaktadır.
